⁶⁴ Zygmunt Jarosław Gąsiorowski, ur. 26 października 1875 roku w Suwałkach. Był jedynym synem i jednocześnie najmłodszym dzieckiem (jeszcze trzy córki) Konrada i Pauliny ze Schrodersów. Ojciec, po ukończeniu wydziału filologicznego uniwersytetu w Kijowie i dwuletniej pracy w gimnazjum w Niemirowie, przeniósł się w 1862 roku do Suwałk. Objął tu posadę nauczyciela języków starożytnych w gimnazjum i pracował aż do 1894 roku, zyskując sympatię i uznanie kolegów, i uczniów. Do 1894 roku Zygmunt Gąsiorowski ukończył siedem klas suwalskiego gimnazjum, świadectwo dojrzałości otrzymał rok później w Kielcach, gdzie ukończył klasę ósmą. W gimnazjum kieleckim działał w nielegalnym uczniowskim kółku samokształceniowym, którego był kierownikiem. W latach 1895–1897 studiował na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Był aktywnym członkiem "Koła", nielegalnej organizacji studenckiej o tendencjach socjalistycznych. Za udział w rozruchach studenckich w listopadzie 1897 roku (tzw. murawiewszczyzna) został relegowany z uniwersytetu. Wyjechał do Paryża, gdzie w latach 1898–1900 studiował w Szkole Nauk Politycznych jako stypendysta Bratniej Pomocy. Należał do czołowych działaczy "Spójni". W 1900 roku wspólnie z K. Kasperskim i M. Sokolnickim redagował w Paryżu dwutygodnik "Głos Wolny", który stał się wówczas organem radykalnego odłamu "Spójni". Działał w Stowarzyszeniu Robotników Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy Zagranicą i reprezentował je na Międzynarodowym Kongresie Socjalistycznym w Paryżu (23–27 września 1900). Wraz z innymi delegatami SDKPiL (Mieczysław Warszawski, K. Kasperowicz, K. Pruszkowski) podpisał rezolucję Polskiej Partii Socjalistycznej potępiającą Różę Luksemburg. W lutym następnego roku uchwałą konferencji SDKPiL w Białymstoku został usunięty z tej partii. Po powrocie do kraju (około 1901) pracował jako nauczyciel prywatny. Być może wówczas też ukończył studia na wydziale prawa uniwersytetu w Dorpacie. W 1905 roku redagował "Kurier Radomski". Uczestniczył w strajku szkolnym. Po wybuchu I wojny światowej przeniósł się do Warszawy. Tam pracował w Komitecie Obywatelskim, był naczelnikiem wydziału szkolnego oraz wizytatorem szkół Rady Głównej Opiekuńczej w Warszawie. Prowadził akcję polityczną o charakterze niepodległościowym. W lutym 1916 roku znalazł się wśród stu polityków, którzy podpisali deklarację w sprawie odzyskania niepodległości Polski. Rok później (19–22 maja) wraz z Michałem Sokolnickim i Stanisławem Patkiem w imieniu Zjednoczenia Stronnictw Demokratycznych złożył podpis pod deklaracją stronnictw polskich w sprawie niepodległości Litwy i jej związków z odrodzoną Polską. W ministerstwie Oświaty Tymczasowej Rady Stanu był dyrektorem departamentu. Tworzył ustawy o szkolnictwie oraz seminariach nauczycielskich. W latach 1922–1930 był kuratorem okręgu szkolnego na Pomorzu, w Białymstoku i Brześciu Litewskim. Od 1931 roku pracował w Białymstoku jako notariusz. Poza "Tygodnikiem Suwalskim" publikował w "Kurierze Warszawskim", "Prawdzie", "Przeglądzie Pedagogicznym". Patrz: J. Krajewska, Gąsiorowski Zygmunt, [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 2, Warszawa 1987, s. 217; Czy wiesz kto jest kto?, red. S. Łoza, Warszawa 1938; "Tygodnik Ilustrowany" 1901, nr 16, s. 304; Z. Filipowicz, Związki Marii Konopnickiej z Suwałkami, "Rocznik Białostocki" 1972, t. XI, s. 228.

powrót